Oświatowy cyrk

W samorządzie gminnym w gminie na końcu świata często jest jak w cyrku. Nie o akrobacje gimnastyczne tam jednak idzie, ale raczej o to, aby ujarzmić tego, który po drugiej stronie barykady, czyli po drugiej stronie twojego stanowiska. Można też, a nawet trzeba, błaznować, ile się da. Wszystko po to, aby ograny przyjął swoją porażkę z uśmiechem. Niech to będzie uśmiech przez łzy! Niech to będzie gorzki uśmiech! Ale niech będzie!

(...)

Oświatowy cyrk w gminie na końcu świata

Nie masz w Polsce gminy, nie masz w Polsce samorządowca, nie masz w Polsce miejsca, gdzie by spokojnie dyskutowano, debatowano, roztrząsano sprawy oświaty na poziomie przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum.

Zaznaczmy od razu, iż nasz bohater zna sprawy oświaty na poziomie gminy, a co poza, to już go zupełnie nie interesuje. Niech się tym zajmują jemu podobni, tylko nieco wyżej.

Wszyscy wiedzą, nasz bohater też, że oświata sama w sobie jest super! Była, jest i być musi oczkiem w głowie władz samorządowych i rządowych, bo oświata ważna jest i basta! Nikt nie ujmuje wagi oświaty w życiu człowieka, gminy, społeczeństwa, świata. Jednak funkcjonowanie polskiej oświaty, jej prawne funkcjonowanie, system finansowania i wynagradzania nauczycieli z przywilejami z realnego socjalizmu wziętymi spędzają sen z powiek wszystkim samorządowcom. No, może nie wszystkim. Są w Polsce wójtowie, którzy mają tyle kasy, że nie wiedzą, co z nią robić i utrzymują kilkuosobowe szkoły podstawowe na końcu świata, nie tylko tego mentalnego czy fizycznego, ale i oświatowego. Tacy wójtowie nie przejmują się niedorzecznościami, absurdami i wszelkiej maści idiotyzmami funkcjonowania polskiej oświaty gminnej.

Pieprzona oświata! Myśli nasz bohater, gdy wspomina swoje doświadczenia w kontaktach z dyrektorami szkół, nauczycielami i abstrakcyjnym słowem oświata. Niech nikt się nie dziwi. To żaden brak wychowania czy ważenia słów. To tylko przeżycia, często traumatyczne. Najgorsze samorządowe przeżycia naszego bohatera związane są właśnie z oświatą. A wszystko zaczęło się od tego, że sam został swego czasu nauczycielem. Choć miał być poetą, pisarzem, dziennikarzem, kopaczem rowów, drwalem, zamiataczem, mechanikiem samochodowym, włamywaczem, gangsterem, to został na chwilę w swoim życiu właśnie nauczycielem. Został gorliwym wyznawcą narzekania, biadolenia, obrońcą przywilejów, rozkazywania, niesłuchania innych i tego wszystkiego, z czym w życiu samorządowym przyszło mu walczyć na samorządowe życie i śmierć.

Jako wójt rozpoczął swoje urzędowanie od myśli o racjonalizacji gminnej sieci szkół, racjonalizacji wynagradzania nauczycieli i w ogóle racjonalizacji wydatków na gminną oświatę, która zżerała ponad połowę gminnego budżetu. Do tego wydatki na tę sferę gminnej działalności z roku na rok rosły i końca temu wzrostowi widać nie było.

Do dziś nasz bohater przeklina tamto postanowienie! Ale postanowiło się, trzeba zrobić. Tylko że robota ta – potyczki z nauczycielami, rodzicami, związkami zawodowymi nauczycieli oraz wszelkiej maści urzędami i organizacjami związanymi z ogólnie pojętą oświatą – odebrała mu najwięcej zdrowia, zniechęciła do grupy zawodowej nauczycieli, czyli siebie i pozbawiła sił do działania na długi czas, o zwątpieniu w ludzki racjonalizm już nie wspominamy.

Może jednak tego właśnie trzeba było w życiu naszego bohatera, aby poznać nagą prawdę o nauczycielach, czyli prawdę o sobie wczoraj, nauczaniu, nędzy edukacyjnej małych szkół i ograniczeniu horyzontalnym wielu, wielu, wielu, wielu nauczycieli; ich chamstwie, ciągłym narzekaniu na wciąż i wciąż niskie uposażenia, żądaniu coraz to więcej, więcej i więcej; strasznej nagiej prawdy o wielu nauczycielach, z którymi przyszło mu się często spotykać. Tylko nieliczni sprawili, że całkiem nie upadł na duchu!

Od kogo w małej gminie na końcu świata można bardziej oczekiwać zrozumienia sytuacji i umiaru, jak nie od nauczycieli? Nic bardziej mylnego!

Uczestniczy nasz bohater, dziś już we wspomnieniach, na szczęście, w jednym z pierwszych w długim szeregu spotkań z rodzicami. Informuje na wstępie, że będzie radzie gminy przedstawiał wniosek dotyczący likwidacji danej placówki, szkoły, krzewicielki kultury na wsi, krzewicielki przeciętności i prowincjonalnych naleciałości. Słychać poszum na sali. Widzi wśród zebranych rodziców także nauczycieli z tej szkoły. Zrobili swoje. Napisali bardziej śmiałym rodzicom pytania, wyciągnęli dane na temat wyników nauczania, sukcesy, swoje sukcesy, bo uczniowie są tylko wykonawcami sukcesów swoich nauczycieli. Obłęd! Nie trzeba dodawać, że wynotowali rodzicom tylko te dobre dane, bardzo dobre dane i ewentualnie dane poprawne. O edukacyjnych upadkach, wychowawczych skandalach, o dydaktycznej i wychowawczej miernocie ani słowa.

Nasz bohater stara się spokojnie tłumaczyć, choć o spokoju w takiej chwili można jedynie pomarzyć, i o ile z tym spokojem jest na bakier, to tłumaczy z uporem, że szkoła, do której uczęszcza 14 uczniów, nie ma dzisiaj racji bytu ze względów dydaktycznych, społecznych i ekonomicznych. Taka szkoła nie daje szans dziecku na rozwój w grupach rówieśniczych, bo ich tam po porostu nie ma; że koszty utrzymania nauczycieli w takich szkołach są horrendalnie i kuriozalnie wysokie, że wszystkie znaki – ekonomiczne, demograficzne, edukacyjne, dydaktyczne i co tam jeszcze chcemy – przemawiają za likwidacją takiej placówki.

Ktoś zaczyna krzyczeć. Po chwili krzyczą wszyscy, jeden przez drugiego. Krew uderza do głowy naszego bohatera. Głęboko oddychać! Myśli gorączkowo. Stara się przy tym spokojnie, powoli i głęboko oddychać. Krzyk cichnie. Ludzie się uspakajają. Ktoś podniesionym głosem zaprowadza porządek. Po kolei! Po kolei! Po kolei! Wykrzykuje! I zaczyna się lista argumentów rodziców.

To taka dobra szkoła!

Blisko domu!

Dzieci w południe są już w domu!

Nie trzeba dzieci specjalnie wyprawiać do szkoły! W domu więcej pomagają!

Nie likwidować!

Nauczyciele są tacy dobrzy! Znają dzieci! Dobrze uczą!

Nie likwidować!

Biedna ta nasza szkoła, ale nasza!

Ja też ją skończyłem i żyję!

Nie likwidować!

Moja córka ma piątki, to co pan pieprzy o jakiejś słabej ofercie edukacyjnej!

Nie likwidować!

Mój syn jest jeden w klasie i nie narzeka na brak grupy, jak to pan mówił, rówieśniczej czy jakiejś tam!

To co, że małe klasy? Małe klasy są dobre!

Nie likwidować!

Nie likwidować!

Nie likwidować! Skandują wszyscy. Wszyscy? Tak, wszyscy, łącznie z nauczycielami.

I w kółko, o dobrej opiece nauczycieli nad dziećmi, domowej atmosferze, ciszy, spokoju, braku agresji, kulturze, że gmina to łobuzy, chcą dzieci wywozić daleko od domu, w Ciemnogrodzie szkoła wcale nie jest lepsza, co tam, dużo gorsza, pełna narkotyków, ćpunów, nauczycieli psychopatów, dzieci z małej wiejskiej szkoły zgubią się w takim molochu, wcześnie trzeba dzieci budzić, wyprawiać do szkoły jak do kościoła.

Nasz bohater błądzi po twarzach ludzi zebranych na sali. Widzi kilku znajomych. Ci ludzie byli u mnie, myśli. Narzekali na poziom kształcenia, na brak kwalifikacji nauczycieli, wyrażali swoją obawę o dzieci. Martwili się, że dla nauczycieli ważniejsza jest kasa i utrzymanie pracy niż uczniowie. Widzi tych ludzi na sali. Siedzą i patrzą na niego. Ich wzrok krzyżuje się kilkakrotnie. Nasz bohater wie, że nie może liczyć na ich pomoc. Presja grupy jest zbyt duża. Nie wychylą się. Za nic nie zdradzą, że popierają jego punkt widzenia. Jeśli wskaże ich jako przykład, wyprą się, zaprzeczą, choć kur nie zapieje trzy razy, a jego nikt nie ma zamiaru krzyżować. Nie dziwi się nasz bohater! Nikt nie chce być malowanym ptakiem. Nic zatem nie robi, tylko patrzy. Nabiera sił.

Zaczyna od nowa, że oceny, że piątki, czwórki w dwuosobowej klasie nie są wyznacznikiem osiągnięć, jakości kształcenia, sukcesu, że wyjście dziecka do szkoły powinno być jak wyjście dziecka do kościoła. I tu, i tam człowiek się uczy. I tu, i tam człowiek się rozwija. Tłumaczy, że szkoła w Ciemnogrodzie to nie siedlisko wszelkiego zła, tylko normalna szkoła, z niebyt licznymi klasami, szkoła z zaledwie trzystoma uczniami, nie ma czego się bać. Za to z dużo lepszą ofertą edukacyjną. Nieźle wyposażone pracownie. Tam jest bezpiecznie, przyjaźnie, a nauczyciele mają odpowiednie kwalifikacje. Likwidacja tej szkoły, to żadne wygnanie czy zesłanie dla ich dzieci, do szkoły w Ciemnogrodzie dojeżdżają dzieci z ponad połowy wszystkich miejscowości w gminie.

Muszą zrozumieć, myśli nasz bohater. To takie logiczne, jasne! Muszą zrozumieć!

Nie likwidować!

Nie likwidować!

Nie likwidować!

Nawet najgorsza, ale nasza!

Dziękuje rodzicom za przyjście. Żegna się. Rusza w kierunku drzwi. Jest już na zewnątrz, gdy słyszy, jak nauczyciele instruują i mobilizują rodziców do protestu, obrony szkoły za wszelką cenę. Odchodzi dalej, żeby nic nie słyszeć. Wystrzelać ich? Pyta siebie. To wszystko, co przychodzi mu na myśl o nauczycielach, gdy głosy cichną w oddali.

Wraca do domu w milczeniu. Jest późna noc. Chce zjeść spóźnioną kolację i jak najszybciej położyć się spać. Nie! Trzeba jeszcze poczytać synkowi. Już nie trzeba, przecież on dawno śpi. Zatem szybko zasnąć, żeby choć na chwilę zapomnieć! Może jeszcze kilka chwil spędzić z żoną? Zapytać, co u niej, jak w pracy, jak w domu? Tak, trzeba to zrobić, a później spróbować zasnąć, jeśli pozwolą na to samorządowe demony.

Zanim nasz bohater dotarł do sesji rady, na której toczył się bój o uchwałę w sprawie zamiaru likwidacji szkół, musiał odbyć jeszcze kilka takich spotkań. Z tym samym skutkiem. Mimo to, nie odpuścił. Przez sześć dni jeździł i zbierał baty, żeby mieć wszystkie konsultacje zaliczone na tę sławną, jak się później okazało, sesję rady gminy.

(...)