"Raj utracony"

Zakładam, że niewielu z Was czytało Raj utracony Johna Miltona. I wcale się temu nie dziwię, bo to i dość nieciekawa do czytania lektura. Co innego treść. To siedemnastowieczny poemat napisany wierszem – dziesięciozgłoskowym jambem (chodzi o metrum wiersza). Na język polski poemat przełożył Słomczyński, ale użył on w przekładzie jedenastozgłoskowca. I prawdopodobnie ten przekład czytałem i z tego przekładu wypisałem fragmenty.

Czytanie poematu utrudnia dodatkowo fakt, ze Milton zrezygnował w nim z rymów. Uważał rymy za zbędny ozdobnik w poezji.

Oto słowa Szatana:

           Jak przezwyciężyć tę klęskę straszliwą,

           Jakie wzmocnienie dać może nadzieja,

          A gdy jej nie ma, jaką siłę rozpacz.

……………..

             … Umysł jest dla siebie

             Siedzibą, może sam w sobie przemienić

             Piekło w Niebiosa, a Niebiosa w Piekło.

Zakończenie:

(…) Pośpiesznie wziął anioł za ręce

Ociągających się rodziców naszych

I powiódł prosto aż ku wschodniej bramie,

A później szybko po skalistej drodze

W dół ku równinie przyległej. I zniknął.

Gdy odwrócili się, ujrzeli całą

Wschodnią granicę Raju, tak niedawno

Ich najszczęśliwszą siedzibę, nad którą

Miecz płomienisty powiewał, a w bramie

Stłoczone lica straszliwe i oręż

Ognisty. Kilka prostych łez wylali,

Lecz je otarli. Gdyż oto przed nimi

Świat cały leżał i mogli wybierać

Miejsce spoczynku. Opatrzność ich wiodła,

A więc dłoń w dłoni i krokiem niepewnym

Z wolna przez Eden ruszyli samotnie.

(…)

I znów słowa Szatana:

Być jak najdalej od Niego; rozumem

Równy jest, jednak potęga Go wzniosła

Nad równych Jemu. Żegnajcie szczęśliwe

Pola, gdzie radość żyje wiekuista:

Witaj mi grozo, witaj świecie piekieł;

A Ty, najgłębsza z piekielnych otchłani,

Przyjmij nowego pana, gdyż przybywa

Przynosząc umysł, którego nie zmienią

Czas ni siedziba. Umysł jest dla siebie

Siedzibą, może sam w sobie przemienić

Piekło w Niebiosa, a Niebiosa w Piekło.

Mniejsza, gdzie będę, skoro będę sobą,

Bo kimże mam być, jeśli niemal równy

Jestem Zwycięzcy zbrojnemu w pioruny?

Możemy władać tu bezpiecznie. Sądzę,

Że warto władać w piekle, bowiem lepiej

Być władcą w piekle, niż sługą w Niebiosach.

I jeszcze Belial:

I niebyt stanie się naszym lekarstwem:

Smutnym lekarstwem; bo któż chce utracić,

Choć pełen bólu, ów byt intelektu

I myśli owe w wieczności błądzące.

Przyznacie, że trudno się czyta. Jakby tekst poematu rwał się nieustannie. 

Cóż, widocznie taka być powinna wielka literatura, że nie tyle przyjemności dostarcza, co trudności. Za to treść i jej zrozumienie dostarczają duchowi ludzkiemu prawdziwej radości.

Podobnie jest z Ulissesem Jamesa Joyce’a.

Ale dość już na dzisiaj!

Dobranoc! Niech Wam się Raj przyśni, ten utracony przez ludzi!